THE CZORTORYSKI PRINCES CULTURAL HERITAGE:
THE BEGINNINGS OF THE FAMILY HISTORY ARCHIVE
(15–16 CENTURIES)
Dmytro VASHCHUK
Candidate of Historical Sciences (Ph.D. in History), Senior Research Fellow,
Institute of History of Ukraine National Academy of Sciences of Ukraine
(Ukraine, Kyiv), This email address is being protected from spambots. You need JavaScript enabled to view it.
ORCID: https://orcid.org/0000-0003-0377-1233
DOI: https://doi.org/10.15407/ul2024.07.111
Abstract
The Czortoryski princely family representatives held high government positions first in the Grand Duchy of Lithuania and then in the Polish-Lithuanian Commonwealth. The cultural heritage of the family is extremely extensive: from written documents to architectural monuments on the territory of the modern states: Poland, Ukraine, Lithuania and Belarus. The subject of the article is the history of the Czortoryski princes family archive formation during the 15–16th centuries. Having started since the 40s of the 16th century, the number of written documents increased significantly, so we limited the upper chronological limit with 1524, the death year of Semen Oleksandrovych Czortoryski, the representative of the Lithuanian branch. The origin of the family is connected with the name of Prince Kostiantyn, the son of Grand Duke of Lithuania Olgerd or his brother Koriat. His own documentary heritage is not known to us. His descendants, namely Vasyl Kostiantynovych and his sons Ivan, Olexandr and Mykhailo are of great importance for the study of the subject matter in this research. Among the documentary materials studied, we note the first grants of the Grand Duke of Lithuania Kazimierz Jagiellonczyk to Prince Ivan Vasylovych, which are known from later confirmations. This prince left no descendants, and thus it is unlikely that his personal archive has survived. Two other Vasyl Kostiantynovich's sons Olexandr and Mykhailo founded two branches of the family: Lithuanian (Lohoisk/Lohozsk) and Volyn. According to the information from the sources we have found, we can assume that, firstly the family archive dates back to the 40s of the 15th century, when the first source information was recorded, and secondly each family branch kept its family documents separately. Accordingly, two collections were formed: 1) descendants of Oleksandr Vasylovych; 2) descendants of Mykhailo Vasylovych.
Keywords:
Czortoryski princes, descendants, family archive, Grand Duchy of Lithuania, cultural heritage.
Archiv
Russian State Archive of Early Acts (Moscow)
References
1. Atamanenko, V. (2017). Ostrozki ta Radyvyly: arystokratiia ta mahnateriia XVI – pochatku XVII st. Mynule i suchasne Volyni ta Polissia. Kivertsivshchyna ta Olyka v istorii Ukrainy ta Volyni. Naukovyi zbirnyk. Materialy kraieznavchykh chytan, 22 veresnia 2017 roku, m. Kivertsi – smt. Olyka. Lutsk, 2017, (62), 283–289. [in Ukrainian].
2. Blanutsa, A. (2007). Zemelni volodinnia volynskoi shliakhty v druhii polovyni XVI st. Kyiv: Instytut istorii Ukrainy NAN Ukrainy. [in Ukrainian].
3. Kniazi Chortoryiski: dokumenty i materialy XVI–XVII st. (iz zibrannia "Zakhidno-Ruskykh aktiv" Rosiiskoi natsionalnoi biblioteky). (2016). / Pidhotovka do druku Andriia Blanutsy, Dmytra Vashchuka. Kyiv: Instytut istorii Ukrainy NAN Ukrainy. [in old Ukrainian].
4. Czartoryska, B. (2023). Siedziby Czartoryskich na ziemiach wschodnich dawnej Rzeczypospolitej – refleksje subiektywne. Zeszyty naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego. Prace Historyczne, (150 (1)), 7–25. [in Polish].
5. Halecki, O. Koriatowicze a przodkowie Holszańskich i Czartoryskich. Miesięcznik heraldyczny, (Rok XVIII, Nr. 6), 81–88. [in Polish].
6. Kempa, T. (2002). Dzieje rodu Ostrogskich. Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek. [in Polish].
7. Kirkienė, G. (2008). LDK politikos elito galingieji: Chodkevičiai XV—XVI amžiuje. Vilnius: Vilniaus universiteto leidykla. [in Lithuanian].
8. Krywoszeja, I. (2003). Ród Czartoryskich na Ukrainie: od prawosławia do katolicyzmu. Czartoryscy – Polska – Europa. Historia i współczesność / pod redkcją Zbigniewa Barana. Kraków: DjaF, 101–106. [in Polish].
9. Lietuvos Metrika. Knyga Nr. 12. (1522–1529): Užrašymų knyga 12. (2001). / Parengė Darius Antanacičius, Algirdas Baliulis. Vilnius: Lietuvos istorijos instituto. [in old Ukrainian, Latin].
10. Lietuvos Metrika. Knyga Nr. 14. (1524–1529): Užrašymų knyga 14. (2008). / Parengė Laimontas Karalius, Darius Antanacičius (teksrai lotynų kalba). Vilnius: Lietuvos istorijos instituto leidykla. [in old Ukrainian, Latin].
11. Lietuvos Metrika. Knyga Nr. 17. (1530–1536): Užrašymų knyga 17. (2015). / Parengė Laimontas Karalius, Darius Antanacičius (teksrai lotynų kalba). Vilnius: Lietuvos istorijos instituto leidykla. [in old Ukrainian, Latin].
12. Lietuvos Metrika. Knyga Nr. 20. (1536–1539): Užrašymų knyga 6. (2020). / Parengė Raimonda Ragauskienė, Darius Antanacičius (teksrai lotynų kalba). Vilnius: Lietuvos istorijos instituto leidykla. [in old Ukrainian, Latin].
13. Lietuvos Metrika. Knyga Nr. 3. (1440–1598): Užrašymų knyga 3. (1998). / Parengė Lina Anužytė ir Algirdas Baliulis. Vilnius: Lietuvos istorijos instituto. [in old Ukrainian].
14. Lietuvos Metrika. Knyga Nr. 5. (1427–1506): Užrašymų knyga 5. (2012). / Parengė Algirdas Baliulis, Artūras Dubonis, Darius Antanacičius (teksrai lotynų kalba). Vilnius: Lietuvos istorijos instituto leidykla. [in old Ukrainian, Latin].
15. Lietuvos Metrika. Knyga Nr. 6. (1494–1506): Užrašymų knyga 6. (2007). / Parengė Algirdas Baliulis. Vilnius: Lietuvos istorijos instituto leidykla. [in old Ukrainian].
16. Lietuvos Metrika. Knyga Nr. 8. (1499–1514): Užrašymų knyga 8. (1995). / Parengė Algirdas Baliulis, Romualdas Firkovičius, Darius Antanacičius. Vilnius: Mosklo ir enciklopedijų leidykla. [in old Ukrainian, Latin].
17. Kniazi Masalski: dokumenty i materialy XVI st. (2007). / Pidhotovka do druku y avtorskyi tekst Andriia Blanutsy, Dmytra Vashchuka. Kyiv: Universytetske vydavnytstvo "Pulsary", (1). [in old Ukrainian].
18. Michalski, A. (2013). O pochodzeniu i pochąntkach kariery domu książt Czartoryskich. Słupkie studia historyczne, (19), 47–72. [in Polish].
19. Mykhailovskyi, V. (2012). Elastychna spilnota. Podilska shliakhta v druhii polovyni XIV–70-kh rokakh XVI st. Kyiv: Tempora. [in Ukrainian].
20. Mykhailovskyi, V. (2023). NASHI KOROLI – REGES NOSTRI. Volodari ta dynastii v istorii Ukrainy (1340–1795). Kyiv: Tempora. [in Ukrainian].
21. Nestorow, R. (2018). Zamek Czartoryskich w Klewaniu w świetle żródeł arcziwaknych. Kraków: Wydawnictwo Attyka. [in Polish].
22. Kniazi Olelkovychi-Slutski. (2017). / Ya. Zatyliuk, A. Skepian ta in.; nauk. red. I. Teslenka. Kyiv: "Baltiia-Druk". [in Ukrainian].
23. Kniazi Ostrozki. (2014). / R. Rahauskene ta in.; nauk. red. I. Teslenka. Kyiv: "Baltiia-Druk". [in Ukrainian].
24. Petrauskas, R. (2003). Lietuvos diduomenė XIV a. Pabaigoje–XV a.: sudėtis – struktūra – valdžia. Vilnius: Aidai. [in Lithuanian].
25. Polishchuk, V. (2007). Kniazi Masalski na Volyni u XVI st. za dokumentamy Derzhavnoho istorychnoho arkhivu Lytvy (ruska tytulovana znat u prostori Velykoho kniazivstva Lytovskoho). Kyiv: Instytut ukrainskoi arkheohrafii ta dzhereloznavstva im. M. S. Hrushevskoho NAN Ukrainy. [in old Ukrainian].
26. Polski Słownik Biograficzny. (1938). (Т. 4 (Chwalczewski Jerzy – Dąbrowski Ignacy). Kraków. [in Polish].
27. Kniazi Radzyvily. (2012). / V. Aleksandrovych ta in. ; vidp. red. Yu. Ferentseva ; per. V. Zhurby ta in. Kyiv: "Baltiia-Druk". [in Ukrainian].
28. Sobchuk, V. (2012). Naidavnishi reiestry dokumentiv arkhivu kniaziv Ostrozkykh. Zapysky NTSh. (T. 264: Pratsi Istorychno-filosofskoi sektsii). Lviv, 377–396. [in Ukrainian].
29. Sobchuk, V. (2014). Vid korinnia do krony: Doslidzhennia z istorii kniazivskykh i shliakhetskykh rodiv Volyni XV–pershoi polovyny XVII st. Kremenets: Kremenetsko-Pochaivskyi derzhavnyi istoryko-arkhitekturnyi zapovidnyk. [in Ukrainian].
30. Stryikovskyi, M. (2011). Litopys polskyi, lytovskyi, zhmudskyi i vsiiei Rusy / per. Ivasiv R., Pepa V., Kozovyk I. Paranko R.; vidp. red. Kupchynskyi O. (Seriia: Istorychni dzherela. Tom 10). Lviv: Naukove tovarystvo im. Shevchenka. [in Ukrainian].
31. Syta, K. (2010). Archiwa magnackie w XVIII wieku. Studium kultury kancelaryino-archiwalnej. Toruń: Lenz & Załęcki Sp. z.o.o. [in Polish].
32. Tęgowski, J. (1996). Który Konstanty – Olgierdowic czy Koriatowic – był przodkiem kniaziów Czartoryskich? Europa Orientalis. Polska i jej wshodni sąsiedzi od średniowiecza po współczesność. Studia i materiały ofiarowane Profesorowi Stanisławowi Alexandrowiczowi w 65 rocznicę urodzin. Toruń: Zakład Poligraficzno-Wydawniczy POZKAL, 53–59. [in Polish].
33. Tyszkiewicz, K. (1858). Wiadomość historyczna o zamkach, horodyszczach i okopiskach starożytnych na Litwie i Rusi Litewskiej. (Teka IV.). Wilno. [in Polish].
34. Ulianovskyi, 2009 – Ulianovskyi, V. (2009). "Slavnyi dlia vsikh chasiv cholovik": kniaz Kostiantyn Ivanovych Ostrozkyi. (Seriia: "Vydatni postati ostrohiany". Vyp. 2). Ostroh: Vydavnytstvo Natsionalnoho universytetu "Ostrozka akademiia". [in Ukrainian].
35. Ulianovskyi, V. (2012). Kniaz Vasyl-Kostiantyn Ostrozkyi: istorychnyi portret u halerei predkiv ta nashchadkiv. Kyiv: Vydavnychyi dim "Prostir". [in Ukrainian].
36. Voitovych, L. (006). Kniazha doba na Rusi: portrety elity. Bila Tserkva: Vyd. O. V. Pshonkivskyi. [in Ukrainian].
37. Voronchuk, I. (2012). Naselennia Volyni v XVI–pershii polovyni XVII st.: rodyna, domohospodarstvo, demohrafichni chynnyky. Kyiv: Instytut ukrainskoi arkheohrafii ta dzhereloznavstva im. M. S. Hrushevskoho NAN Ukrainy. [in Ukrainian].
38. Kniazi Vyshnevetski. (2016). / I. Chamanska ta in.; nauk. red. I. Teslenka. Kyiv: "Baltiia-Druk". [in Ukrainian].
39. Wasilewski, T. (1994). Pochodzenie i początek kariery domu Czartoryskich. Litwa i jej sąsiedzi od XII do XX wieku. Studia ofiarowane Prof. dr. hab. Jerzemu Ochmańskiemu w sześćdziesiątą rocznicę urodzin. Poznań, 1994, 45–63. [in Polish].
40. Wasilewski, T. (2005). Ród Czatoryskih, jego oblicze wyznaniowe i znaczenie jako mecenasa kościoła do początków XVIII w. Religijno-kościelne aspekty historii rodu Czrtoryskich. Materialy z konferencji Puławy, 26–27 pażdżiernika 1989 r. Puławy, 2005, 19–35. [in Polish].
41. Wolf, J. (1895). Kniaziowe litwsko-ruscyod końca czternastego wieku. Warszawa: Drukiem J. Filipowicza. [in Polish].
42. Yakovenko, N. (2008). Ukrainska shliakhta z kintsia XIV do seredyny XVII st. Volyn i Tsentralna Ukraina. (Vydannia druhe., perehlianute i vypravlene). Kyiv: Krytyka. [in Ukrainian].