The Space of the Grand Duchy of Lithuania on the Radziwill Map Prepared by Tomasz Makowski in 1613 in the Context of Cartographic and Descriptive Content

Jaroslav Luchinskyi
Ph.D., Teacher, School nr 16 (Poland, Toruń)

DOI: https://doi.org/10.15407/ul2013.02.121 

Download PDF

 

Abstract

The article examines representation of the Grand Duchy of Lithuania on the Radziwil’s map of 1613 by Tomash Makovsky in a context of cartographical and descriptive aspects. The map of the Grand Duchy of Lithuania prepared by Tomasz Makowski in 1613 from the foundation of Duke Mikołaj Krzysztof Radziwiłł the Orphan (also called Radziwiłł map) presents the space of above-mentioned country in its wide borders (before the time of the Union of Lublin 1569) called ‘old’ ones. On this map all information complements one another by particular expression forms, i.e. picture and text. A reader who knows nothing about 16th century Lithuania has a rich compendium of geographical knowledge and not only referring to this country. The knowledge was diffused by cartographic transmission and text information. Moreover its complementation is large text characterising Lithuania in its borders called «new» ones (after 1569). The map consists of two parts: the main map presenting Grand Duchy of Lithuania and the map of the course of the river of Dnieper. The Radziwiłł map is a very rich picture of rivers and swamps. The most important of them are described by many names inter alia Latin ones. The map of the course of the river of Dnieper is the source of rich information about rapids on the river and other curiosities perhaps published the first time in the West. On the map the woods are marked in the modest way despite the fact an author of text says about their plenty. Moreover a reader is given a rich characteristic of cultural landscape and historical (mainly a war with Moscow and fights with Tartars) and ethnographic descriptions (Cossaks customs). Lots of information is convergent with those in Maciej Stryjkowski’s chronicle. The characteristic of Cossaks is as rich as compositions of Erich Lassota von Steblau and of Guillaume Le Vasseur de Beauplan. On this map 1020 settlement points are marked (with their importance). The map is prepared according to standard of the time, lands of Grand Duchy of Lithuania were drawn on the basis of measurements and local observations, neighbouring lands were prepared as a compilation of different maps. The area of ethnic Lithuania was drawn the most accurate. The description of 16th century Lithuania is a polemic with stereotypes common in geographical works in Western Europe mainly with Eneas Sylvius Piccolomini, also with Sigismundus Herberstein and Georg Braun. In description of Lithuania Tomasz Makowski presented the features of natural and cultural landscapes, the most important events and customs of Lithuania. The Radziwiłł map of Grand Duchy of Lithuania during more than 100 years was the most important source of information concerning the space of the country which was diffused in Europe.

 

Keywords

Poland, Grand Duchy of Lithuania, tomash Makovsky, Nikolay Kryshtof Radzivil «Serotka», Radziwil’s map.

 

References

  1. Senieji Lietuvos Žemėlepiai iš Vilniaus Universiteto bibliotekos Rinkinių, I aplankas Iš joachimo Lelewelio ir kitų rinkinių (1999). Vilnius. Nr 10. [in Lithuanian].
  2. Alexandrowicz, S. (2011). Geneza i rozwój sieci miasteczek białorusi i Litwy do połowy XVII w. Studia z dziejów miasteczek Wielkiego Księstwa Litewskiego. Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika. [in Polish].
  3. Alexandrowicz, S. (1996). Kartografia wojskowa Wielkiego Księstwa Litewskiego do połowy XVII wieku. Kartografia wojskowa krajów strefy bałtyckiej XVI–XX. Toruń. [in Polish].
  4. Alexandrowicz, S. (1965). Mapa Wielkiego Księstwa Litewskiego Tomasza Makowskiego z 1613 r., tzw. «radziwiłłowska», jako źródło do dziejów Litwy i Białorusi. Studia Źródłoznawcze. T. X, 31–69. [in Polish].
  5. Alexandrowicz, S. (1968). Pierwsze zaginione wydanie Radziwiłłowskiej mapy Wielkiego Księstwa Litewskiego. Kwartalnik Historii Kultury Materialnej. XVI. Nr 3, 538–545. [in Polish].
  6. Alexandrowicz, S. (2010). Rola mecenatu magnackiego w rozwoju kartografii ziem Rzeczypospolitej obojga Narodów w XVI – I połowie XVII wieku. Europa orientalis. Studia z dziejów europy wschodniej i Państw bałtyckich. Toruń, 235–254. [in Polish].
  7. Alexandrowicz, S. (1989). Rozwój kartografii Wielkiego Księstwa Litewskiego od XV do połowy XVIII wieku. Poznań: Wydaw. Naukowe UAM. [in Polish].
  8. Alexandrowicz, S. (1977). Stosunki z Turcją i Tatarszczyzną w kartografii staropolskiej XVI–XVII wieku. Polska-Niemcy-europa. Studia z dziejów myśli politycznej i stosunków międzynarodowych. Poznań, 91–100. [in Polish].
  9. Alexandrowicz, S., Treiderowa, A. (1974). Makowski Tomasz. Polski Słownik biograficzny, t. XIX, Wrocław, 248–249. [in Polish].
  10. Bartoszewicz, H. (2001). Geodeci i kartografowie radziwiłłowscy. Geodeta. Nr 2(69). luty, 45–49. [in Polish].
  11. Błaszczyk, G. (2007). Geografia historyczna Wielkiego Księstwa Litewskiego. Stan i perspektywy badań. Poznań: Instytut Historii UAM. [in Polish].
  12. Chachaj, M. (1998). Znajomość dzieł eneasza Sylwiusza Piccolominiego w dawnej Polsce. Czasy Nowożytne. IV, 113–126. [in Polish].
  13. Domalewska, S. (1993). Mapa Lubinusa i jej znaczenie. Nautologia. Nr 1, 2–12. [in Polish].
  14. Dworsatschek, M. (2005). Dawna mapa a tekst. z zagdanień wczesnej kartografii ziem polskich. Człowiek-obraz-tekst. Studia z historii średniowiecznej i nowożytnej. Dzierżoniów, 77–88. [in Polish].
  15. Eryka Lassoty i Wilhelma Beauplana opisy Ukrainy (1972). Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy. [in Polish].
  16. Gintel, J. (1971). Cudzoziemcy o Polsce. Relacje i opinie. Kraków: Wydaw. Literackie. T. I, wiek X–XVII. [in Polish].
  17. Gołaski, J. (1998). Mapy pomiędzy pismem, obrazem a elektronicznymi środkami informacji (relacje strukturalne). Polski Przegląd Kartograficzny. 30. Nr 4, 251–259. [in Polish].
  18. Gurbik, A. (2002). Pierwsza Sicz Zaporoska na Tomakówce. Kwartalnik Historyczny. Nr 3, 67–85. [in Polish].
  19. Herberstein, S. (1557). Rerum Moscoviticarum commentarii. Antverpiae. [in Polish].
  20. Bodnarski, M. S. (1957). Geografia antyczna. Warszawa: PWN. [in Polish].
  21. Imago Poloniae (2002). Warszawa. T. II. [in Polish].
  22. Iwańczak, W. (2000). Dokąd płyną rzeki? Człowiek i przyroda w średniowieczu i we wczesnym okresie nowożytnym. Warszawa, 101–114. [in Polish].
  23. Iwańczak, W. (2008). Kilka uwag o dawnej mapie jako źródle historycznym. Dawna mapa źródłem wiedzy o świecie. „Z Dziejów Kartografii”. Szczecin. T. XIV, 51–60. [in Polish].
  24. Iwańczak, W. (2005). Rola tekstu na mapie średniowiecznej. Tekst źródła. Krytyka. Interpretacja. Warszawa: DiG, 137–148. [in Polish].
  25. Jakubowski, J. (1923). Tomasz Makowski, sztycharz i kartograf nieświeski. Warszawa: Wydawnictwo Instytutu dla Badania Ziem Wschodnich Rzeczypospolitej Polskiej. [in Polish].
  26. Jakubowski, J. (1919). W sprawie mapy Litwy tomasza Makowskiego (1613). Przegląd Geograficzny. T. I, 297–306. [in Polish].
  27. Kappeler, A. (2003). Herberstein als etnograph: Die Nichtrussen des Moskauer Reiches und an dessen Grenzen in der «Moscovia». Russland, Polen und Österreich in der frühen Neuzeit. Wien-Köln-Weimar. [in German]
  28. Karkinicka zatoka. Europa wschodnia, Azja Północna i środkowa, zakaukazie. encyklopedia Geografii świata (1997). Warszawa: Wiedza Powszechna. [in Polish].
  29. Kempa, T. (2000). Mikołaj Krzysztof Radziwiłł Sierotka. Warszawa: Semper. [in Polish].
  30. Kiaupa, Z., Kiaupienė, J., Kuncevičius, A. (2008). Historia Litwy. Od czasów najdawniejszych do 1795 roku. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN. [in Polish].
  31. Kłos, J. (1937). Przewodnik krajoznawczy. Wilno. [in Polish].
  32. Kowzan, T. (1999). Polska-Litwa. «Kocham cięja też nie». Bydgoszcz: Towarzystwo Miłośników Wilna i ziemi wileńskiej. [in Polish].
  33. Kraszewski, J. I. (1841). Wilno od początków jego do roku 1750. Wilno. T. 3. [in Polish].
  34. Homolicki, M. (1843). O planach wilna, jakiem było w XVI wieku. Wizerunki i roztrząsania naukowe. Poczet nowy drugi. Wilno. T. [in Polish].
  35. Kromer, M. (1853). Polska, czyli o położeniu, ludności, obyczajach. Wilno. [in Polish].
  36. Lithuania on the Map (2011). Vilnius. [in English].
  37. Łowmiański, H. (1999). Polityka Jagiellonów. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie. [in Polish].
  38. Łowmiański, H. (1963). Rola historyczna wołynia w starożytności i we wczesnym średniowieczu. Z polskich studiów slawistycznych. Ser. 2. Prace na V Międzynarodowy Kongres Slawistów w Sofii. Warszawa. [in Polish].
  39. Łuczyński, J. (2001). Analiza dokładności mapy wielkiego Księstwa Litewskiego tomasza Makowskiego z 1613 r., tzw. Radziwiłłowskiej na podstawie siatki zniekształceń. Polski Przegląd Kartograficzny. T. 33. Nr 4, 365–371. [in Polish].
  40. Łuczyński, J. (2004). Józef Naronowicz-Naroński. Kartografia. Przegląd Geodezyjny. Nr 1, 27–28. [in Polish].
  41. Łuczyński, J. (2010). Kwestie wyznaniowe na dawnych mapach Rzeczypospolitej – XVI – pierwsza połowa XVIII wieku. Polityka-Religia-Edukacja. Studia z dziejów XX i XXI wieku dedykowane Profesorowi Ryszardowi Michalskiemu. Toruń, 420–435. [in Polish].
  42. Łuczyński, J. (2005). Sposoby wykonywania map na przełomie XVI i XVII wieku w świetle komentarzy na mapie Radziwiłłowskiej z 1613 r. Polski Przegląd Kartograficzny. T. 37. Nr 3, 216–220. [in Polish].
  43. Łuczyński, J. (2006). Ukraina na mapie Wielkiego Księstwa Litewskiego Tomasza Makowskiego z 1613 r., tzw. Radziwiłłowskiej. Mynule i suchasne Volyni ta Polissia. Olyka i Radzyvilly v istorii Volyni ta Ukrainy. Nakovyi zbirnik. Lutsk–Olyka. 18. Materialy XVIII vseukraiinskoi naukovo-praktychnoi istoryko-kraieznavchoi konferentsii, 25 kvitnia 2006 p. [in Polish].
  44. Łuczyński, J. (2006). Wkład kartografii Rzeczypospolitej od XVI do pierwszej połowy XVIII wieku w rozwój kartografii europy (Próba pełnego ustalenia filiacji wydanych drukiem map rozpatrywanego terenu). Toruń. [in Polish].
  45. Łuczyński, J. (2003). Zmiany granic między Wielkim Księstwem Litewskim a Koroną w świetle mapy Radziwiłłowskiej z 1613 r. Polski Przegląd Kartograficzny. 35. Nr 1, 43–46. [in Polish].
  46. Lulewicz, H. (1987). Radziwiłł Mikołaj Krzysztof. Polski Słownik biograficzny., Warszawa-Kraków. T. XXX, Z. [in Polish].
  47. Maciej z Miechowa. (1972). Opis Sarmacji Azjatyckiej i europejskiej. Wrocław. [in Polish].
  48. Merczyng, H. (1997). Mapa Litwy z 1613 r. Ks. Radziwiłła Sierotki, pod względem matematycznym i kartograficznym. Z Dziejów Kartografii. T. VIII. Ziemie dawnych Prus wschodnich w Kartografii, 203–229. [in Polish].
  49. Naronowicz-Naroński, J. (2002). Kartografia. Białystok, 48–51. [in Polish].
  50. Piasecka, J. E. (1970). Dzieje hydrografii polskiej do 1850 roku. Wrocław-Warszawa-Kraków. [in Polish].
  51. Piskozub, A. (2001). Rzeki w dziejach cywilizacji. Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek. [in Polish].
  52. Serczyk, W. A. (1984). Na dalekiej Ukrainie dzieje Kozaczyzny do 1648 roku. Kraków-Wrocław. [in Polish].
  53. Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich (1882). T. III. [in Polish].
  54. Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich (1884). T. V. [in Polish].
  55. Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich (1886). T. VII. [in Polish].
  56. Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich (1887). T. VIII. [in Polish].
  57. Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich (1889). T. X. [in Polish].
  58. Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich (1893). T. XIII. [in Polish].
  59. Smołucha, J. (2010). Krąg znajomych i przyjaciół eneasza Sylwiusza Piccolominiego z czech i Polski. z dziejów humanizmu w europie środkowej w XV wieku. Wspólnoty małe i duże w społeczeństwach czech i Polski w średniowieczu i w czasach nowożytnych. Kraków, 83–94. [in Polish].
  60. Starowolski, Sz. (1976). Polska albo opisanie położenia Królestwa Polskiego. Kraków: Wyd. Literackie, 250.
  61. Stelmach, M. (2001). Eilhardus Lubinus i jego wielka mapa Księstwa Pomorskiego. Szczecin: Wydawn. Archiwum Państwowego "Dokument". [in Polish].
  62. Kronika polska, litewska, zmódzka i wszystkiéj Rusi Macieja Stryjkowskiego (1846). [in Polish].
  63. Strzelczyk, J. (2000). Odkrywanie Europy. Poznań. [in Polish].
  64. Świątkowska, J. (1993). Krótki opis Pomeranii i rzeczy w niej godnych zapamiętania według Eilharda Lubinusa. Nautologia. 1. 13–15. [in Polish].
  65. Wolski, J. (1996). Historia powszechna. Starożytność. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN. [in Polish].
  66. Zarębski, I. (1939). Stosunki eneasza Sylwiusza z Polską i Polakami. Kraków: nakł. Polskiej Akademii Umiejętności. [in Polish].
  67. Keuning, J. (1959). Blaeu’s Atlas. Imago Mundi. 14, 74–89. [in English]. https://doi.org/10.1080/03085695908592155
  68. Atlas historyi Belarusi. Ad starazhytnastsi da nashyih dzion. Dadatak da 6-tomnai Entsyklapedyi historyi Belarusi (2004). Mins [in Belarusian].
  69. Atoyan, L. V., Atoyan, R. V. (2010). Karta «Magni Ducatus Lithuaniae» Radzivilla i Makovskogo – pervaya obzornaya karta Belarusi. Natsionalne kartografuvannya: stan, problemy ta perspektyvy rozvytku. Zbirnyk naukovyh prats. Vol. 4, 270–276. [in Russian].
  70. Gerbershteyn, S. (1988). Zapiski o Moskovii. Moskva: Izd-vo MGU. [in Russian].
  71. Hetmany Ukrainy (2007). [in Ukrainian].
  72. Histarychnyi atlas Belarusi. Belarus za starazhytnyh chasou da kantsa XVIII st. (2008). Warshava-Minck. T. 1. 76–77. [in Belarusian].
  73. Spirydonau, M. (2003). Belarus na kartse Vialikaga Kniastva Litouskaga 1613 g. Gistarychnyi almanach. Garodnia. T. 8, 3–55. [in Belarusian].
  74. Spirydonau, M. (1997). Belarus na kartse Vialikaga Kniastva Litouskaga 1613 g. Z glyby viakou. Nash krai: Histarychna-kulturalagichnyi zbornik, 2, 133–195. [in Belarusian].